جستاری در یک هدف

چالش اصلی عدم توسعه اینترنت پرسرعت در ایران چیست؟ آیا کشیدن فیبر نوری به در منازل مشکل دسترسی مردم به اینترنت پرسرعت و هدف گسترش پهنای باند در کشور را برطرف می‌سازد؟

رسیدن به پاسخ این سوال‌ها نیازمند مرور اجمالی تاریخ ورود اینترنت پرسرعت به ایران است:
افتتاح رسمی سرویس اینترنت پرسرعت 11 شرکت PAP روز 20 دی‌ماه سال 1383 اتفاق افتاد. رویدادی که قریب به شش سال از عمر آن می‌گذرد. فارغ از اینکه مشکلات و چالش‌های این شرکت‌ها چه بوده و چه هست، در نهایت این 11 شرکت که از عمده توان بخش خصوصی استفاده می‌کنند، موفق شدند طی این سال‌ها مجموعا یک میلیون و 242هزار و 566 پورت نصب کنند. البته طبق آمار رسمی تاکنون تنها 622 هزار و 604پورت آن دایر شده و به فروش رفته و مابقی آن خالی است و خاک می‌خورد.
شعار تکراری وزیر پیشین ارتباطات و فناوری ایران مبنی بر عدم موفقیت ADSL در کشور و تحقق نیافتن اهداف اولیه واگذاری مجوزهای PAP و مقصر دانستن این یازده شرکت، منجر به خلق و کشف پروانه وایمکس آن هم به شیوه‌ای که در دنیا مرسوم نیست، شد. فارغ از انتقادهای زیادی که نسبـت به نحوه برگزاری مزایده و صدور پـروانه‌هـای وایمـکسی که پیـش‌تر مطـرح شـده است، در نهایت چهار شرکت بزرگ موفق به دریافت پروانه آن شدند. برخلاف PAPها که با سرمایه‌های کوچک بخش خصوصی وارد عرصه شدند، اپراتورهای وایمکس عمدتا از میان هلدینگ‌های بزرگی و خصولتی سر در آوردند و سرمایه هنگفتی نیز وارد این بازار کردند. اما از میان آنها تنها تاکنون دو اپراتور موفق به ارایه سرویس شدند که به‌رغم عدم انتشار آمار دقیق از تعداد مشترکان وایمکسی به نظر نمی‌رسد مجموع مشترکان وایمکس ایران بیش از 10 هزار نفر باشد.
یکی از بزرگ‌ترین بازارهای مصرف مشترکان خانگی هستند. در واقع مهم‌ترین عرصه برای نمود توسعه اینترنت پرسرعت افزایش تعداد مشترکان خانگی است. اما وایمکس برای این دسته از کاربران که یکی از بازارهای هدف اینترنت پرسرعت است، فقط تا سقف معینی(128 کیلوبیت بر ثانیه) قابل استفاده است و بخش عمده‌ای از این بستر نیز به دلیل محدودیت کاربر نهایی از بین می‌رود.علاوه بر اینها به ضریب نفوذهای متعدد و متناقض ارایه شده از اینترنت نیز توجه کنید که میان اعداد 11 تا 34 درصد در نوسان است و اگر نگاهی به تعداد پورت‌های پرسرعت سیمی و اینترنت وایمکس بیاندازیم، حقیقت پنهان این ماجرا مشخص می‌شود.
نتیجه: حال باید دوباره پرسید آیا واقعا برای گسترش اینترنت پرسرعت در ایران نیاز به استارت پروژه جدیدی به نام گسترش فیبر تا منازل هستیم؟ یا باید به این سوال پاسخ دهیم که چرا به‌رغم یک میلیون و 242 هزار و 566 پورت نصب شده،620 هزار پورت آن هنوز به فروش نرفته است؟ یا اینکه با وجود آغاز به کار دو اپراتور بزرگ و سرمایه‌دار وایمکس چرا هنوز تعداد بهره‌برداران نهایی اینترنت ناچیز هستند و اپراتورها هنوز جسارت بیان تعداد مشترکان خود را ندارند؟
اگر بتوانیم پاسخ منطقی به این سوال‌ها پیدا کنیم، خواهیم دید که توسعه دسترسی به اینترنت پرسرعت در ایران لزومی به کشیدن فیبر تا در منازل ندارد. مگر اینکه هدف چیز دیگری باشد.